Farmatsevtika sohasini tartibga solish bo‘yicha qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida

Respublikada so‘nggi yillarda dori vositalari, tibbiy buyumlar va tibbiy texnika muomalasini takomillashtirish bo‘yicha kompleks chora-tadbirlar amalga oshirildi.
Shu bilan birga, farmatsevtika sohasini isloh qilish, farmatsevtika mahsulotlari xavfsizligini ta’minlash, ularni davlat ro‘yxatidan o‘tkazishni takomillashtirish va dorixonalar faoliyatini tartibga solish talab etilmoqda.
Aholini sifati, xavfsizligi va samaradorligi kafolatlangan dori vositalari, tibbiy buyumlar va tibbiy texnika bilan ta’minlashni yanada yaxshilash hamda farmatsevtika mahsulotlari muomalasini tartibga solish jarayonlarini takomillashtirish maqsadida:
1. Sog‘liqni saqlash vazirligi aholini sifatli va xavfsiz farmatsevtika mahsulotlari bilan ta’minlash hamda dori vositalari va tibbiy buyumlarning muomalasini tartibga solishga javobgar davlat organi etib belgilansin.
2. Belgilansinki, 2024-yil 1-iyuldan boshlab:
a) dori vositalari va tibbiy buyumlarni tayyorlovchi, ulgurji hamda chakana realizatsiya qiluvchi tashkilotlar aholini sifati, xavfsizligi va samaradorligi kafolatlangan dori vositalari va tibbiy buyumlar bilan ta’minlash uchun mas’ul bo‘lgan tashkilot sifatida e’tirof etiladi hamda ularga nisbatan davlat nazoratini amalga oshirishning alohida qoidalari belgilanadi;
b) dori vositalaridan foydalanish bilan bog‘liq potensial xavf-xatarlarni tezkor aniqlash va ularga javob berishga qaratilgan, xalqaro standartlar talablari asosida quyidagilarni nazarda tutuvchi farmakologik nazorat tizimi tashkil etiladi:
“Zarur farmakologik nazorat amaliyoti — GVP” standartini joriy etish;
Sog‘liqni saqlash vazirligida tibbiyot tizimining barcha bo‘g‘inlaridan dori vositalarining nojo‘ya ta’sirlari to‘g‘risidagi ma’lumotlarni yig‘ish hamda tahlil qilish imkonini beruvchi elektron axborot tizimini yaratish;
v) dori vositalarini tibbiyot amaliyotida qo‘llashga ruxsat etishda ularning xavfsizligini nazorat qilish tizimi joriy etiladi. Bunda, Sog‘liqni saqlash vazirligi tomonidan farmakologik nazorat tahlili natijalari asosida inson salomatligiga zarar yetkazish xavfi yuqori bo‘lgan moddalar ro‘yxati shakllantiriladi.
3. Sog‘liqni saqlash vazirligining Farmatsevtika tarmog‘ini rivojlantirish agentligi huzuridagi “Zarur amaliyotlar markazi” davlat unitar korxonasini davlat muassasasi shaklida qayta tashkil etish to‘g‘risidagi taklifiga rozilik berilsin.
4. Farmatsevtika tarmog‘ini rivojlantirish va aholini sifatli dori vositalari bilan ta’minlash bo‘yicha chora-tadbirlar rejasi 1-ilovaga muvofiq tasdiqlansin.
5. Shunday tartib o‘rnatilsinki, unga muvofiq:
a) 2024-yil 1-iyuldan boshlab:
dori vositalari va tibbiy buyumlarni tayyorlovchi, ulgurji hamda chakana realizatsiya qiluvchi tashkilotlarda ularga berilgan litsenziya talablariga rioya etilishini bir yilda ko‘pi bilan bir marotaba vakolatli organni xabardor etish orqali nazorat qilish tartibi joriy etiladi (jismoniy va yuridik shaxslarning murojaatlariga asosan amalga oshiriladigan nazorat tadbirlari bundan mustasno);
dori vositalari va biologik faol qo‘shimchalarni teleradiokanallar orqali reklama qilish uchun ishlab chiqilgan kontent Sog‘liqni saqlash vazirligi tomonidan berilgan xulosa asosida efirga uzatiladi;
yangi tashkil etiladigan dori vositalari va tibbiy buyumlar saqlanadigan bojxona omborlari va erkin omborlar majburiy ravishda “Zarur saqlash amaliyoti — GSP” talablariga muvofiq tashkil etiladi;
b) 2026-yil 1-yanvardan boshlab “Zarur saqlash amaliyoti — GSP” talablariga muvofiqlik bo‘yicha sertifikatga ega bo‘lmagan bojxona omborlari va erkin omborlarda dori vositalarini saqlash taqiqlanadi;
v) farmatsevtika faoliyatini litsenziyalash jarayonlari Zarur amaliyotlar (GxP) talablariga muvofiqligi bo‘yicha o‘tkaziladigan farmatsevtik inspeksiyalar bilan muvofiqlashtirilgan holda tashkil etiladi.
6. Sog‘liqni saqlash vazirligi uch oy muddatda:
dori vositalarining farmakologik nazorati xalqaro talablar asosida tashkil etilishini va farmakologik nazorat faoliyati tubdan qayta ko‘rib chiqilishini ta’minlasin;
“Zarur farmakologik nazorat amaliyoti — GVP” standartini tasdiqlasin;
manfaatdor vazirlik va idoralar bilan birgalikda qonunchilik hujjatlariga ushbu Farmondan kelib chiqadigan o‘zgartirish va qo‘shimchalar to‘g‘risida Vazirlar Mahkamasiga takliflar kiritsin.
7. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining va O‘zbekiston Respublikasi Hukumatining ayrim hujjatlariga 2-ilovaga muvofiq o‘zgartirish va qo‘shimchalar kiritilsin.
8. Mazkur Farmon ijrosini samarali tashkil qilishga mas’ul va shaxsiy javobgar etib sog‘liqni saqlash vaziri vazifasini bajaruvchi A.A. Xudayarov belgilansin.
Farmonning ijrosini muhokama qilib borish, ijro uchun mas’ul tashkilotlar faoliyatini muvofiqlashtirish va nazorat qilish O‘zbekiston Respublikasining Bosh vaziri A.N. Aripov zimmasiga yuklansin.

T/r	Chora-tadbirlar nomi	Amalga oshirish mexanizmi	Amalga oshirish shakli	Amalga oshirish muddati	Mas’ul ijrochilar
1.	Dori vositalarining postmarketing nazoratini amaliyotga joriy etish.	1. Dori vositalarining postmarketing nazoratini amalga oshirish qoidalarini ishlab chiqish. 2. Postmarketing nazorat tizimini ishga tushirish.	Normativ-huquqiy hujjat loyihasi	2024-yil may	Sog‘liqni saqlash vazirligi (A. Xudayarov)
2.	“Farmakonazorat” milliy elektron axborot tizimini yaratish.	1. “Farmakonazorat” milliy elektron axborot tizimini yaratish. 2. Dori vositalarining nojo‘ya ta’sirlari bo‘yicha ma’lumotlarni muntazam ravishda “Farmakonazorat” milliy elektron axborot tizimiga kiritib borish. 3. Dori vositalarining nojo‘ya ta’sirlari to‘g‘risidagi tezkor ma’lumotlar bazasini shakllantirish. 4. Sog‘liqni saqlash vazirligi veb-saytida tibbiyot tashkilotlari, dori vositalarini ishlab chiqaruvchi va realizatsiya qiluvchi tashkilotlar tomonidan dori vositalarining nojo‘ya ta’siri aniqlangan barcha holatlarda tezkor xabardor qilish tizimini joriy etish.	Amaliy chora-tadbirlar	2025-yil mart	Sog‘liqni saqlash vazirligi (A. Xudayarov), Raqamli texnologiyalar vazirligi (Sh. Shermatov)
3.	Bojxona omborlari uchun farmatsevtika mahsulotlarini saqlash talablarini kuchaytirish, bunda “Zarur saqlash amaliyoti — GSP” standarti talablariga rioya qilishni bojxona ombori va erkin ombor bo‘yicha litsenziya talablari va shartlariga kiritish.	Bojxona ombori hamda erkin ombor faoliyatini litsenziyalash talab va shartlariga o‘zgartirish va qo‘shimchalar kiritish.	Normativ-huquqiy hujjat loyihasi	2024-yil iyun	Bojxona qo‘mitasi (A. Mavlonov), Sog‘liqni saqlash vazirligi (A. Xudayarov)
4.	Aholi o‘rtasida o‘z-o‘zini davolashning og‘ir oqibatlari, ularning inson hayoti uchun xavfli ekanligi yuzasidan tushuntirish-targ‘ibot ishlarini olib borish.	1. O‘z-o‘zini davolashning og‘ir oqibatlariga bag‘ishlangan hujjatli film yoki badiiy filmlar va ijtimoiy reklama roliklari ishlab chiqish. 2. Ushbu film va roliklarni ommaviy axborot vositalarida namoyish etib borish.	Amaliy chora-tadbirlar	Doimiy	Sog‘liqni saqlash vazirligi (A. Xudayarov)
5.	Tibbiyot xodimlari tomonidan dori vositalari uchun retsept yozishdagi yuzaga kelayotgan korrupsion holatlarni tahlil qilish.	Shifokorlar tomonidan yozilayotgan retseptlarda qonunchilikda belgilangan talablarga qat’iy amal qilish, tibbiyot xodimlarini farmatsevtika tashkilotlari va dorixonalar tomonidan moddiy va nomoddiy rag‘batlantirish holatlari ustidan nazorat o‘rnatish.	Vazir buyrug‘i	2024-yil mart	Sog‘liqni saqlash vazirligi (A. Xudayarov)
6.	Dori vositalari va tibbiy buyumlar realizatsiyasida “xavfni �ahlil etish” tizimini joriy qilish.	Dori vositalari va tibbiy buyumlarning xavfsizligini ta’minlash maqsadida ularni tayyorlovchi, ulgurji hamda chakana realizatsiya qiluvchi tashkilotlar ustidan davlat nazoratini o‘rnatish bo‘yicha Sog‘liqni saqlash vazirligida “xavfni tahlil etish” tizimini yo‘lga qo‘yish.	Amaliy chora-tadbirlar	2024-yil mart	Sog‘liqni saqlash vazirligi (A. Xudayarov), Bojxona qo‘mitasi (A. Mavlonov), Raqobatni rivojlantirish va is�e’molchilar huquqlarini himoya qilish qo‘mitasi (A. Qayumov)
7.	Dori vositalari va tibbiy buyumlarni realizatsiya qiluvchi tashkilotlarda nazoratni amalga oshirish.	“Xavfni tahlil etish” tizimi asosida dori vositalari va tibbiy buyumlarni tayyorlovchi, ulgurji hamda chakana realizatsiya qiluvchi tashkilotlarda ularga berilgan litsenziya talablariga rioya etilishini vakolatli organni xabardor etish orqali nazorat qilish tartibini ishlab chiqish.	Normativ-huquqiy hujjat loyihasi	2024-yil mart	Sog‘liqni saqlash vazirligi (A. Xudayarov), Tadbirkorlik subyektlarining huquqlari va qonuniy manfaatlarini himoya qilish bo‘yicha vakil (D. Kasimov)
8.	Dori vositalari va biologik faol qo‘shimchalarning reklamasini tartibga solish.	Dori vositalari va biologik faol qo‘shimchalarni teleradiokanallar orqali reklama qilish uchun ishlab chiqilgan kontentga Sog‘liqni saqlash vazirligining xulosasini berish tartibini ishlab chiqish.	Normativ-huquqiy hujjat loyihasi	2024-yil may	Sog‘liqni saqlash vazirligi (A. Xudayarov), O‘zbekiston Milliy teleradiokompaniyasi (A. Xadjayev)
9.	“Farmatsevtika mahsulotlari xavfsizligi markazi” va “Zarur amaliyotlar markazi” faoliyatini takomillashtirish.	“Farmatsevtika mahsulotlari xavfsizligi markazi” va “Zarur amaliyotlar markazi” faoliyatini Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti global taqqoslash tizimi tavsiyalari asosida qayta ko‘rib chiqish.	Amaliy chora-tadbirlar	2024-yil dekabr	Sog‘liqni saqlash vazirligi (A. Xudayarov)
10.	Sog‘liqni saqlash sohasidagi qonunchilik hujjatlarini tizimlashtirish.	O‘zbekiston Respublikasining Aholi sog‘lig‘ini saqlash to‘g‘risidagi kodeksi loyihasini ishlab chiqish.	Normativ-huquqiy hujjat loyihasi	2025-yil dekabr	Sog‘liqni saqlash vazirligi (A. Xudayarov)

1. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017-yil 7-noyabrdagi “Farmatsevtika tarmog‘ini boshqarish tizimini tubdan takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi PF-5229-son Farmonining 4-bandi to‘rtinchi xatboshisi quyidagi tahrirda bayon etilsin:
“Agentlik direktorining O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi bilan kelishilgan holda Vazirlar Mahkamasi tomonidan lavozimga tayinlanadigan va lavozimdan ozod etiladigan o‘rinbosarlari bo‘ladi”.
2. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2018-yil 27-iyuldagi PF-5490-son Farmoni bilan tasdiqlangan Tekshiruvlarni elektron ro‘yxatga olish yagona tizimida ro‘yxatdan o‘tkazish orqali vakolatli organni xabardor etish tartibida o‘tkaziladigan tekshiruvlar ro‘yxati quyidagi mazmundagi 2²-pozitsiya bilan to‘ldirilsin:

“
22.	Dori vositalari va tibbiy buyumlar ishlab chiqarilishini, ulgurji va chakana realizatsiya qiluvchi tashkilotlarda ularga berilgan litsenziya talablariga rioya etilishini bir yilda ko‘pi bilan bir marotaba nazorat qilish (2 va 21-pozitsiyalarda belgilangan nazorat tadbirlari bundan mustasno).	O‘zbekiston Respublikasi Sog‘liqni saqlash vazirligi	5 kun
			”.

3. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2019-yil 10-apreldagi “2019 — 2021-yillarda respublikaning farmatsevtika tarmog‘ini yanada jadal rivojlantirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi PF-5707-son Farmoni 4-bandining birinchi — beshinchi xatboshilari quyidagi mazmundagi birinchi — to‘qqizinchi xatboshilar bilan almashtirilsin:
“4. Belgilansinki:
a) 2024-yilning 1-yanvariga qadar:
farmatsevtika mahsulotlarining klinik oldi tadqiqotlarini amalga oshiruvchi barcha laboratoriyalar Zarur laboratoriya amaliyoti (GLP) milliy talablariga muvofiq majburiy sertifikatlashtirilishi lozim;
Sog‘liqni saqlash vazirligining klinik tadqiqotlar o‘tkazuvchi barcha klinik bazalari Zarur klinika amaliyoti (GCP) milliy talablariga muvofiq majburiy sertifikatlashtirilishi lozim;
farmatsevtika mahsulotlarini ishlab chiqaruvchi barcha mahalliy korxonalar Zarur ishlab chiqarish amaliyoti (GMP) milliy talablariga muvofiq majburiy sertifikatlashtirilishi lozim;
b) 2024-yil 1-iyulga qadar farmatsevtika mahsulotlarini ulgurji sotish bilan shug‘ullanuvchi barcha mahalliy korxonalar Zarur distribyutorlik amaliyoti (GDP) milliy talablariga muvofiq majburiy sertifikatlashtirilishi zarur;
v) quyidagilar Zarur farmatsevtika (dorixona) amaliyoti (GPP) milliy talablariga muvofiq majburiy sertifikatlashtiriladi:
2025-yil 1-yanvarga qadar — farmatsevtika mahsulotlarini chakana sotish bilan shug‘ullanuvchi tarmoqli dorixonalar;
2026-yil 1-yanvarga qadar — boshqa dorixonalar”;
oltinchi xatboshi o‘ninchi xatboshi deb hisoblansin.
4. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2021-yil 25-martdagi PF-6195-son Farmoni bilan tasdiqlangan Tibbiy-ijtimoiy muassasalarga biriktirilgan tibbiyot muassasalari, o‘rta, professional va oliy ta’lim muassasalari ro‘yxati II bo‘limining 11-pozitsiyasi “Biriktirilgan tibbiyot muassasalari” ustunining 3-bandidagi “narkologiya” so‘zi “ruhiy salomatlik” so‘zlari bilan almashtirilsin.
5. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2022-yil 21-yanvardagi “2022 — 2026-yillarda respublikaning farmatsevtika tarmog‘ini jadal rivojlantirishga oid qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida”gi PF-55-son Farmonining 5-bandi “olib kelinadigan” so‘zlaridan keyin “va farmatsevtika mahsulotlarining ulgurji savdosi bilan shug‘ullanuvchi korxonalar tomonidan farmatsevtika mahsulotlarini ishlab chiqaruvchi korxonalar ehtiyoji uchun keltiriladigan” so‘zlari bilan to‘ldirilsin.
6. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2023-yil 21-iyuldagi “Ma’muriy islohotlar doirasida investitsiyalar, sanoat va savdo sohasida davlat boshqaruvini samarali tashkil qilish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi PF-111-son Farmonining 6-ilovasida “Qoraqalpog‘iston Respublikasi, viloyatlar va Toshkent shahar farmatsevtika tarmog‘ini rivojlantirish bo‘linmalari” bloki “Zarur amaliyotlar markazi” davlat muassasasi” bloki bilan almashtirilsin.
7. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017-yil 20-iyundagi PQ-3071-son qarori bilan tasdiqlangan Respublika ixtisoslashtirilgan ilmiy-amaliy tibbiyot markazlari — tibbiy xizmatlar ko‘rsatishning tegishli ixtisoslashtirilgan yo‘nalishlari bo‘yicha respublikaning bosh tibbiyot tashkilotlari ro‘yxatining 18-bandidagi “narkologiya” so‘zi “ruhiy salomatlik” so‘zlari bilan almashtirilsin.
8. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2022-yil 16-maydagi “Aholiga narkologik yordam ko‘rsatish tizimini yanada takomillashtirish bo‘yicha qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida”gi PQ-244-son qarorida:
a) 6-bandning to‘rtinchi xatboshisidagi “narkologiya” so‘zi “ruhiy salomatlik” so‘zlari bilan almashtirilsin;
b) 1-ilovaning 11-pozitsiyasi “Amalga oshirish mexanizmi” ustuni 2-bandidagi “narkologiya” so‘zi “ruhiy salomatlik” so‘zlari bilan almashtirilsin;
v) 2-ilovaning 16-pozitsiyasidagi “RINIATM” qisqartmasi “RIRSIATM” qisqartmasi bilan almashtirilsin;
g) 4-ilovaning “Tumanlararo punktlar” ustunida:
3-pozitsiyada “narkologiya” so‘zi “ruhiy salomatlik” so‘zlari bilan va “RINIATM” qisqartmasi “RIRSIATM” qisqartmasi bilan almashtirilsin;
13, 20, 28, 32, 41, 49, 58, 68, 77, 83, 92 va 104 — pozitsiyalardagi “RINIATM” qisqartmasi “RIRSIATM” qisqartmasi bilan almashtirilsin.
9. Vazirlar Mahkamasining 2019-yil 18-sentabrdagi 788-son qarori bilan tasdiqlangan Zarur amaliyotlar (GxP) talablariga muvofiqlik yuzasidan inspeksiyalar o‘tkazish tartibi to‘g‘risida nizomning 3-bandi quyidagi mazmundagi xatboshilar bilan to‘ldirilsin:
“dori vositalari va tibbiy buyumlarni saqlash bilan shug‘ullanuvchi xo‘jalik yurituvchi subyektlar Zarur saqlash amaliyoti (GSP) milliy talablariga muvofiq;
dorivor o‘simliklarni madaniylashtirish, ularni yig‘ib olish va ularga ishlov berish bilan shug‘ullanuvchi barcha mahalliy tashkilotlar Zarur dorivor o‘simliklarni madaniylashtirish va terib olish amaliyoti talablariga muvofiq”.
10. Vazirlar Mahkamasining 2022-yil 21-fevraldagi 80-son qarori bilan tasdiqlangan Maxsus elektron tizim orqali ayrim faoliyat turlarini litsenziyalash tartibi to‘g‘risida yagona nizomda:
a) 28-ilovaning 10-pozitsiyasi quyidagi tahrirda bayon etilsin:

“
10.	Litsenziya berishda kelishiladigan organlar:	Sanitariya-epidemiologik osoyishtalik va jamoat salomatligi qo‘mitasi va “Zarur amaliyotlar markazi” DM. Bunda ushbu vakolatli organlar ariza tushgan kundan boshlab 5 ish kuni ichida, tezlashtirilgan tartibda taqdim etilgan arizalar bo‘yicha 3 ish kuni ichida tegishli kelishuvni litsenziyalovchi organga taqdim etishlari lozim.
		”;

b) 29-ilovaning 10-pozitsiyasi quyidagi tahrirda bayon etilsin: 

“
10.	Litsenziya berishda kelishiladigan organlar:	Sanitariya-epidemiologik osoyishtalik va jamoat salomatligi qo‘mitasi va “Zarur amaliyotlar markazi” DM. Bunda, ushbu vakolatli organlar ariza kelib tushgan kundan boshlab 3 ish kuni ichida tegishli kelishuvni litsenziyalovchi organga taqdim etishlari lozim.
		”.

11. Vazirlar Mahkamasining 2022-yil 21-sentabrdagi “Bojxona bojlaridan ozod qilinadigan texnologik va laboratoriya uskunalari, ularning butlovchi va ehtiyot qismlari, shuningdek, xomashyo va materiallar, tibbiy buyumlar va qadoqlash materiallari ro‘yxatini tasdiqlash to‘g‘risida”gi 519-son qarorining 1-bandi va 2-bandining ikkinchi, uchinchi va to‘rtinchi xatboshilari hamda qarorga 1, 2 va 3-ilovalar nomlanishidagi “olib kelinadigan” so‘zlaridan keyin “va farmatsevtika mahsulotlarining ulgurji savdosi bilan shug‘ullanuvchi korxonalar tomonidan farmatsevtika mahsulotlarini ishlab chiqaruvchi korxonalar ehtiyoji uchun keltiriladigan” so‘zlari bilan to‘ldirilsin.